محمّد رسول‌الله صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم آخرین پیامبر و خاتم‌النبیین (بخش سوم)

  محمّد رسول‌الله صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم آخرین پیامبر و خاتم‌النبیین

(بخش سوم)

اسلوب قرآن در بیان عقیدۀ ختم نبوّت و غرس آن
قرآن مجید عقیدۀ ختم نبوّت را به شیوه‌های گوناگون و مؤثری بیان کرده است که بر دل اثر می‌گذارد و عقل را خرسند و راضی می‌کند؛ من‌جمله این شیوه‌ها بیان اوصافی است که به حضرت ختمی مرتبت اختصاص دارند، چنان‌که می‌فرماید: [مَا کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِکُمْ وَلَکِنْ رَسُولَ اللهِ وَخَاتَمَ النَّبِیینَ وَکَانَ اللهُ بِکُلِّ شَیءٍ عَلِیماً](احزاب:۴۰)؛ محمّد پدر هیچ کس از مردان شما نیست، بلکه رسول خدا و خاتم پیامبران است و خداوند به همه چیز داناست.» دقت کنید که قرآن مجید برای تبیین عقیدۀ ختم نبوت عباراتی را به کار برده است که عرب‌های عهد نزول قرآن با آن مأنوس بودند. شایان ذکر است در زبان عربی با وجود گستردگی‌اش هیچ‌ واژه و تعبیری بهتر از کلمۀ «خاتم» برای ادای مفهوم ختم نبوّت وجود ندارد. عرب‌ها با این واژه آشنایی داشتند و در اشعار و گفت‌وگوهایشان با آن خو گرفته بودند. آنها از «خاتم و ختام و ختم» جز آنچه مراد قرآن است برداشت دیگری نداشتند؛ یعنی این‌که حضرت محمّد،‌ صلّی‌الله‌‌علیه‌وسلّم، آخرین پیامبر و خاتم الانبیاست و بعد از ایشان نبوّت به کسی دیگر نمی‌رسد.۲ قرآن مجید علاوه‌بر اطلاق صفت «خاتم» بر رسول‌اکرم،‌ صلّی‌الله‌‌علیه‌وسلّم، آن‌حضرت‌ را با صفات دیگر نیز وصف کرده که همگی آنها بر این دلالت می‌کند که حضرت محمّد‌، صلّی‌الله‌‌علیه‌وسلّم، الگوی برتر بشر و برای هر قشری از انسان‌ها در هر زمان است؛ چنان‌که می‌فرماید: [لَقَد کَان لَکُم فِی رَسُولِ الله أُسْوَةٌ حَسَنةٌ لِمَنْ کَان یرْجُوا الله وَ الْیوْمَ الآخِرَ وَ ذَکَرَ الله کَثِیراً] (احزاب:۲۱)؛ به‌راستى براى شما، براى کسى که [پاداش] خداوند و روز قیامت را امید مى‌دارد و خداوند را بسیار یاد مى‌کند، در رسول خدا سرمشقى نیکوست.» [قُلْ إنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ الله فَاتَّبِعُونِی یحْبِبْکُمُ الله وَ یغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ الله غَفُورٌ رَحِیمٌ] (آل‌عمران:۳۱)؛ بگو اگر خدا را دوست مى‌دارید، از من پیروى کنید تا خدا شما را دوست بدارد و گناهان شما را برایتان بیامرزد و خداوند آمرزندۀ مهربان است.» [یا أَیهَا النَّبِی إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ شَاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً وَ دَاعِیاً إِلَى اللهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرَاجاً مُنِیراً](احزاب:۴۵ـ‌ ۴۶)؛ اى پیامبر، ما تو را گواه و مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم، و فراخواننده به‌سوى خداوند به حکم او و [همچون] چراغى روشن.» بدیهی است که هیچ‌گاه خردمندان و ادیبان توانا برای حاکمان موقت و رو به سقوط القاب و اوصاف دائمی به کار نمی‌برند، چه برسد به الله بزرگ و برتر که از همه چیز گذشته و آینده آگاه و باخبر است. آری! انسان‌های دانا و فهمیده‌ای که با دقت سخن می‌گویند و به آینده می‌نگرند هنگام تبریک گفتن به مناسبت تولد فرزندی که می‌دانند چند روز بیشتر زنده نمی‌‌ماند، هرگز کلمات بلند و بالایی به کار نمی‌برند و در وصفش مبالغه نمی‌کنند.